Rönesans döneminde yaşamış İtalyan filozof, astronom, mimar, mühendis, mucit, matematikçi, anatomist, müzisyen, heykeltıraş, botanikçi, jeolog, kartograf, yazar ve ressam Leonardo di ser Piero da Vinci 15 Nisan 1452 tarihinde Floransa’da dünyaya geldi. Avrupa’daki modern isimlendirme kurallarından önce ismi Leonardo di ser Piero da Vinci’dir. (Vinci’li üstad Piero’nun oğlu Leonardo)
Leonardo’nun annesi köylü hizmetçi bir kız Catherina, babası ise hukukçudur. Bu çiftin gayri meşru çocuğu olan Leonardo, Vinci kasabasında doğduktan hemen sonra dedesinin evine gönderildi. Annesini hiç göremeyen Leonardo, ilköğrenim yıllarında aritmetik ve geometride öğretmenlerinin sorduğu sorulara şaşırtıcı cevaplar verecek kadar iyiydi. Bu yeteneği ile küçük yaşlarda bile dikkat çekiyordu. Çocukluk yıllarında en büyük zevki resim çizmekti. Sadece resim çizmiyor, aynı zamanda lir de çalıyordu. Babası ondaki yetenekleri fark edince, onu Floransa’nın en önemli atölyelerinden birine çırak olarak verdi. 14 yaşında kadar Vinci’de yaşadı büyükanne ve büyükbabasının yanında yaşadı. İkisinin de peş peşe ölmesi üzerine Floransa’ya gitti. O dönemde evlilik dışı çocukların üniversiteye gitmesi yasaktı ve maalesef Leonardo da babasının evlilik dışı bir ilişki sonucu dünyaya gelmiş oğluydu. Bu yüzden üniversiteye almadılar. Dönemin ünlü heykeltıraşı Andrea del Verrocchio, Leonardo’nun resimlerinden, mermer, kil, metal, ağaç işlemede ustalığından etkilenip onu çırak olarak kabul etti. Bu yetenekli öğrencisine Latin ve Grek klasikleriyle felsefe, anatomi, matematik dersleri de verdi. Burada sadece Verrocchio ile değil, Lorenzo di Credi ve Pietro Perugino gibi önemli sanatçılarla da çalışma fırsatı buldu. Leonardo çıraklık dönemini 26 yaşından tamamladıktan sonra başvuruda bulunduğu Artistler Loncası’na kabul edildi. Bu adım onun için özgürlüğünün bir parçasıydı. Bu süreçte yaptığı mükemmel resimler, yontuların yanı sıra mühendislik projeleriyle, Dük’lerin ilgisini çekmeyi başarmıştır. Da Vinci, 1482 tarihinde Floransa’yı terk etti. Bu onun için Fransız, Milano, Roma saraylarına sırasıyla yaşamını sürdürme fırsatı olur. 1516 senesinde Kral I. Francois’den Fransa’nın baş ressam, mühendis ve mimarı olmak üzere davet aldı. Bu davete icabet eden da Vinci, Amboise yakınlarındaki Kraliyet Sarayı’nın hemen yanında kendisi için hazırlanan konağa yerleşti. Daha sonraları dünyanın en olağanüstü iş başvurusu olarak kabul edilen mektubunu bu dönemde Milano Dükü Ludovico Sforza (1452-1508) için yazdı. Bu olağanüstü mektup sonucunda 17 sene boyunca Milano Dükü için çalıştı. Dük için sadece resim veya heykel yapmadı, aynı zamanda bina, makine ve silah tasarımları yaptı.
Leonardo, çok etkinliklerde bulunuyor ancak birçok çalışmasını, çekici gelen başka bir işe yönlendirmesine sebep olurdu. Böylece çoğu projeleri yarıda kalıyordu. Sanat dışı çalışmalarına, sanata verdiği düzenliliği göstermezdi. Projeler arasında uçak, paraşüt, helikopter türü araçları deneysel olarak gerçekleştirmeye çalışırdı. Aynı zamanda anatomiye önem vermiş 750’ye yakın çizimlerini hayvan ve insan cesetleri üzerinde çizim yapmıştır. Rönesans’ın simgesi Leonardo Da Vinci, Mona Lisa ve Son Yemek adlı tablolarını sanat dünyasına paylaştı. 1503 senesinde yapmaya başladığı tahmin edilen Mona Lisa tablosunu resmi tamamladıktan sonra bile yanından hiç ayırmamış, tüm seyahatlerinde yanında götürmüştür. 1506 senesinde, hayatının geri kalanında onun en yakın arkadaşı ve öğrencisi olacak olan, Kont Francesco Melzi ile tanıştı. Leonardo da Vinci, 1513-16 yılları arasında Roma’da yaşadı ve Papa için birçok projede yer aldı. Bu dönemde anatomi ve fizyoloji alanlarında çalışmaya devam etti. Lakin Papa, da Vinci’nin kadavralar üzerinde çalışmasını yasakladı.
Leonardo 15-16 yy. arasında yaşamış eşsiz ressam ve filozoftur. Genelde bilimsel çalışmalarının yayımlamaktan hiç hoşlanmaz, çalışma notlarını kendi okuyabileceği şekilde yazardı. Yazıları 400 yıl kadar uzun zamanda mahzende kalmış ve yaklaşık 5000 sayfalık kitap sağdan sola doğru yazmıştır. Bu Leonardo’nun zor yazımını ancak ayna yardımı ile okunabildi.
Leonardo; anatomi, fizyoloji, coğrafya, jeoloji alanlarda incelemeler de bulundu. Sonuç olarak su ve kanalizasyon projelerini, şehir planlama, savaş teknolojisine, mimarlık gibi önemli icat ve buluşlarını kimseyle paylaşmadı. Bu buluşları kendisinin filozofluğa ve ressamlığa verdiği önemi bilim adamlığına verdiğini gösteriyor. Aynı zamanda bu buluş ve icatlar sonraki yüzyıllarda ortaya çıkan birçoğunun öncü niteliğindedir.
Leonardo fizyolojinin gelişmesine yaptığı çalışmalar arasında en önemlisi olarak kanın işlevi diyebiliriz. Organizmadaki kanı doğadaki devinimine benzetir. ‘‘ Yağmurun yağmasıyla su denizve göllerde toplanır daha sonra suyun buharlaşmasıyla yeniden yağmur olarak düşmesi için su bulutlara geri döner.” Bu buluş yüzyıl sonra İngiliz bilim adamı William Harvey (1578-1657) tarafından doğrulanmış ve adına ‘‘kan dolaşımı’’ denmiştir. Leonardo bu çalışmalarıyla yetinmemiş astronomiye de önem vermiştir. Hatta bu alanda Kopernik (Nicolaus CopernicusPolonyalı Astronomi Alimi 1473-1543) teorisi öncülüğünde yer aldığı söylenebilir.
Yerkürenin güneş çevresinde bir gezegen olduğunu belirtti, kilisenin o dönemde düşüncelere katı kurallar koymamasından yararlanarak bu düşüncesini rahatlıkla dile getirdi. Ama dünyamız evrenin merkezinde sabitti. Leonardo, çok farklı araştırmalarda bulundu. İtalyan astronom, fizikçi, mühendis, filozof ve matematikçi “Gözlemsel Astronominin Babası” Galileo Galilei (1564-1642) ile Newton’a (Isaac Newton İngiliz fizikçi, matematikçi, astronom, mucit, filozof,ilahiyatçı, 1642-1727) mekanik ve fizikte bazı konularda ufuk açtığı bilinmektedir.
Leonardo ‘‘Canlılar dışında algıladığımız hiç bir nesne kendiliğinden devinime (durağan, durmaktaolan bir noktaya göre yer değiştirmekte olan nesnenin yaptığı eylem) geçmez” ve “her nesnenin devindiği yönde ağırlığı olduğunu, serbest düşen bir cismin düşmede geçen zamanla orantılı olarak ivme kazandığını” dile getirdi. Hatta o kadar ileri gitti ki, Platon’un Akademisi’nde eğitim almış Antik Yunan Filozof Aristoteles’in (MÖ 384-MÖ 322) kuvvet devinimin değil, hızın veya yönünü değiştirmesinin nedeni olarak gösterdi.
Leonardo, Antik dünyanın ilk ve en büyük bilim adamı olarak kabul edilen Yunan matematikçi, fizikçi, astronom, filozof ve mühendis Arşimet’e (MÖ 287-MÖ 212) yakınlığıyla bilinir ve Aristoteles’in öğretilerinden uzak dururdu. O dönemde Arşimet’in el yazması kitaplarını okunacak düzeyde iyi olmamasından dolayı Leonardo kapı kapı dolaşıp yazıları okuyabilecek birilerini aradı. Bunu yapmasındaki amaç Arşimet’in bu eşsiz ‘‘kaldıraç ve hidrostatik’’ buluşlarını ortaya çıkarmak ve tanıtmak istemesidir. Leonardo’ya göre bilim adamı işe gözlemle başlamalı ve de ulaştığı sonucu deney veya gözlemle doğrulamalıdır. Ona göre eğer teoriler anlamsız ve dayanaktan yoksunsalar, bunlar ‘‘kısır’’ teorilerdir.
Evrensel bir deha olan Leonardo, son günlerini şöyle dile getirdi: ‘‘Nasıl yaşamam gerektiğini anlamayabaşladığımda nasıl ölmekte olduğumu gördüm’’. Leonardo 67 yaşına geldiğinde bedensel olarak tükenmiş, güçlü beynini durmadan yaratma ve bulma çabasıyla bir hayli yormuştu. Bunu daha fazla kaldıramayan Da Vinci 2 Mayıs 1519 yılında dünyaya gözlerini yumdu. Son sözleri ise “Çalışmalarım olması gereken kaliteye erişmediği için Tanrıyı veinsanlığı gücendirdim.” olmuştur. Orta Fransa’da yer alan Amboise’daki Saint Hubert Kilisesi’nde toprağa verilmiştir.
